Жасуша ядросы

Тәрбиелігі – оқушылардың диалектикалық көзқарастарын қалыптастыру, өз бетінше ойлауға тәрбиелеу.

Дамытушылығы – оқушылардың ерікті түрде тұрақты зейін қойып және еркін сөйлеуін дамыту.  

Сабақтың көрнекілігі:  тірек-сызба, сызбанұсқа,портреттер, интерактивті тақта.

Сабақтың әдісі:     жаңа білім меңгеру           . 

 Сабақтың барысы:   

           І.    Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру 

Сұрақ-жауап                                 

ІІІ. Жаңа сабақ: Ядро өсімдіктермен жануарлардың жасушасының тұрақты бөлігі.  Ядросы толық жетілген организмдерді эукариоттар, ал ядросы жетілмеген организмдерді прокариоттардеп атаймыз. 

Ядроның құрлысы

Ядрошық - шар тәрізді тығыз денешік, оның мөлшері 1-2 мкм-ден 10 мкм-ге дейін өзгеріп отырады. Ядрошықтың құрамында 1,5% ДНҚ және 8,0% нәруіз болады. Жасуша бөлінген кезде ядрошық жойылып кетеді.

Ядро шырыны – ядро қабықшасының ішіндегі қуыстарда толтырып тұратын қоймалжың зат. Оның құрамында нәруыздар, нуклеин қышқылдары мен көмірсулар болады.

Хромосома – ДНҚ-ның жіпшелерінен тұратын созылыңқы тығыз денешік. Олар бірнеше бөліктерден тұрады: алғашқы бөлік және екінші реттік бөлік. Хромосоманың құрамында 40% ДНҚ, 40% гистон, 20% қышқыл нәруыз және өте аз мөлшерде РНҚ болады.

Гистон дегеніміз – хромосомадағы құрылыс қызметін атқаратын нәруыз. 

Хромосома типтері

1. Егер центромера хромосоманың дәл ортасында орналасса, онда ол тең екі ашаға бөлінеді. Хромосомалардың мұндай типін метацентрлі хромосомалар деп атайды.

2. Егер центромера хромосоманың ортасынан сәл оңға немесе солға қарай орналасса, онда ол хромосома тең емес екі ашаға бөлінеді. Хромосомалардың мұндай типін субметацентрліхромосомалар деп атайды.

3. Егер центромера хромосоманың бір ұшына жақын орналасса, онда хромосома тең емес екі ашаға бөлінеді. Бір ашасы ұзын, екіншісі қысқа болады. Хромосомалардың мұндай типін акроцентрліхромосомалар деп атайды.

4. Егер центромера хромосоманың ұшында орналасса, ондай типті телоцентрліхромосомалар деп атайды.

5. Кейбір хромосомаларда екінші буын өте ұзын болады да, хромосоманың аз бөлігін негізгі бөлігінен бөліп тұрады. Хромосомалардың мұндай типін спутниктіхромосомалар деп атайды.

ІҮ. Бекіту: Қосымша деректер

Джон Лэнгдон Даун

1866 Дауын ауруын ашқан ғалым

  

А) “Жалғасын тап” биологиялық диктант

• Жасушаның маңызды бөлігінің бірі ол …………….

• Ядросы толық жетілген организмдер………….. , ал жетілмеген организмдер ……….. деп аталады.

• ядроның негізгі сұйықтығы ………  ………. деп аталады.

• ………… дегеніміз ДНҚ ның жіпшелерінен тұратын созылыңқы тығыз денешік.

……. дегеніміз хромосомадағы құрылыс қызметін атақаратын нәруыз.

В) Тест сұрақтары

1. Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының тұрақты бөлігі

а) ядро                 ә) рибосома

б) хромосома       в) гистон

2. Ядроныңжетілуінеқарайорганизмдернешетопқабөлінеді:

а) 3ә) 5

б) 4 в) 2

3. Ядро қабықшасыныңішіндегіқоймалжыңзат

а) хромосома         ә) ядро шырыны

б) ядрошық             в) эндоплазмалық тор

4. ДНҚ ныңжіпшелерінентұратынсозылыңқытығызденешік

а) хромосом         ә) ядро шырыны

б) ядро                 в) ядрошық

5. Адамағзасындағы хромосома саны

а) 48ә) 24

б) 46в) 45

с) Сөзжұмбақ шешу (Жасырын сөз БИОЛОГИЯ)

1. Тірітабиғаттызерттейтінжаратылыстануғылымы

2. Жасушаныңқұрлысынатқаратынқызметінзерттейтінғылым

3. Жасушаныңмаңыздыбөлшектерініңбірі

4. Жүйкежасушасынантабылған органоид

5. ДНҚ ныңжіпшелерінентұратынсозылыңқытығызденешік

6. Хромосомағақұрылысқызметінатқаратыннәруыз

7. Нәруызбиосинтезінжүзегеасыратын органоид

8. Ядро құрамындағықоймалжыңзат

Ү. Бағалау

ҮІ. Үйге тапсырма: